Laatste updates: 17 sep 2019: nieuwste versie WaveWizard 1 aug 2018: WaveWizard freeware 18 jun 2017: Nieuwe opdracht H4.3: Harp-effect in She's leaving home Beatles. 12 apr 2017: aanvulling H5.4: Een Echo-effect is een kamfilter 5 febr 2017: Nieuw hoofdstuk als alternatieve afsluiting module:
NLT-module (gecertificeerd: juni 2010)
Sound Design
Hierboven de titelpagina van de module Sound Design. Daarop is een zg. sonogram te zien. Dat is een afbeelding van een geluid waarbij, net zoals in het notenschrift, de tijd van links naar rechts loopt en de toenemende toonhoogte (of liever: frequentie) van beneden naar boven. De helderheid van elk beeldpunt (pixel) is een maat voor het volume. Een sonogram is dus een soort "partituur" van een geluid. Meer daarover in Hoofstuk 2.6 van de module. Klik hier om het geluid te horen dat in dit sonogram wordt weergegeven.
Met ingang van 1 aug 2018 is WaveWizard freeware (d.w.z. auteursrechtelijk beschermd, maar gratis te gebruiken en ongewijzigd te verspreiden).
De freeware-versie heeft een nieuw menu: Preset. Daarin vind je een aantal toepassingsvoorbeelden, waaronder alle (leerlingen-)presets van de NLT-module Sound Design. Die hoef je dus niet langer apart te downloaden!
WaveWizard kan automatisch bestanden openen d.m.v. instructies in een preset. Die bestanden moeten dan wel in dezelfde map staan als WaveWizard - en niet in een submap! Plaats daarom alle bestanden bmp, mid en wav die je wilt bewerken of nodig hebt in een preset, in dezelfde map als WaveWizard.exe.
5 febr 2017: Nieuw hoofdstuk als alternatieve afsluiting module:
H8 Oscillatie en Resonantie - Intro Complexe Getallen
Deze animatie wordt besproken in Opdracht 8.30: Complex signaal weergeven in 3D en kun je zelf uitvoeren en wijzigen met WaveWizard. Een meetkundige rij kan ook complex zijn. Je krijgt dan een spiraal die je kunt weergeven in 3D. De projecties daarvan "op muur en vloer" zijn resp. de sinus en de cosinus.
Hoofdstuk 8 is een alternatieve afsluiting van Sound Design en kan in de plaats komen van H6-H7. Het biedt onder meer een introductie in complexe getallen vanuit fundamentele natuurkundige begrippen zoals oscillatie en resonantie.
Download: H8 Oscillatie en Resonantie - Intro Complexe Getallen, paragraaf 1 t/m 15.pdf
Vervanging van opdracht 38. In 50 Hz-brom verwijderen.pdf maken we gebruik van echo om een storende brom- of pieptoon uit een opname te verwijderen. Er zijn vier opdrachten die in de plaats komen van de huidige opdracht 38. Dit krijgt een vervolg in H5.4, zie hieronder: Een Echo-effect is een Kamfilter.
Een echo-effect is een filter met een opmerkelijke amplitudekarakteristiek. Die ziet eruit als een kam! Een Echo-effect is een Kamfilter.
Deze twee paragrafen gaan deel uitmaken van de gereviseerde module, waar op dit moment aan wordt gewerkt. Ze vormen ook een didactische opstap naar de afleiding van de Discrete Fourier Transformatie (DFT) in H9 en H11.
Extra opdrachten met antwoorden
Tijdsomkering
Nederlands klinkt bijna als Zweeds of Noors wanneer je de tijdrichting ervan omkeert! In Weerman praat achterstevoren maken we door middel van een zeer korte formule het effect van een ouderwetse bandrecorder waarvan de tape in de verkeerde richting loopt. Opdracht bij H4.
In dit geluidsvoorbeeld hoor je het resultaat. Antwoord.
Tijdschaalverandering
In Baby-raaf ga je a.d.h.v. raaf.wav het effect nabootsen van een ouderwetse bandrecorder waarvan de tape bij afspelen twee keer zo snel loopt als bij opname. Daardoor gaat de frequentie van de stem van de raaf een oktaaf omhoog en verandert de "AA"-klank van de roep in een"IE"-klank (dit verschijnsel heet formantverschuiving, zie Sound Design H1.2(d) Tijd-strek, toonhoogteverschuiving en "Donald Duck-effect"). Antwoord.
"Sounddesigner's grafitti" Granulaire Synthese is een techniek waarbij je een geluid vermaalt tot fijne korreltjes en die uitstrooit over een leeg spoor. Je kunt er fraaie "klanktapijten" mee maken.
Een speciaal effect is een tijdschaalverandering waarbij geen toonhoogteverandering en geen formantverschuiving optreden (in tegenstelling tot hierboven, opdracht Tijdschaalverandering)! Daarmee beschik je over een soort geluidenmicroscoop die verborgen eigenschappen van een geluid hoorbaar maakt. Met name voor spraak levert dat interessante effecten op.
Granulaire synthese is een toepassing van Sound Design H4.1 en H4.2. (De links naar de presets en de antwoorden vind je in de tekst.)
In dit geluidsvoorbeeld hoor je hoe Weerbericht.wav klinkt als je het geluid drie maal zo lang maakt met granulaire synthese.
Donald Duck-effect
Als je de resultaten van de twee opdrachten hierboven, Tijdschaalverandering en Granulaire Synthese, met elkaar combineert, kun je elke stem laten klinken zoals Donald Duck. Maak gebruik van het feit dat een simpele tijdschaalverandering altijd gepaard gaat met zowel toonhoogteverandering als formantverschuiving, maar granulaire tijdschaalverandering met geen van beiden! Hier vind je de oplossing.
Beluister in dit geluidsvoorbeeld hoe Donald Duck het er als weerman van af brengt...
Echo-hinder
Je gaat in deze opdracht psycho-akoestisch onderzoek doen en past de stof toe uit Sound Design H4.3. Hier vind je het antwoord.
Klussende buurman
Hoe verandert een geluid van klank als je het beluistert van onder je hoofdkussen? In de opdracht Klussende buurman ga je zelf het "hoofdkussen-effect" maken. Toepassing van Sound Design H5. Hier vind je het antwoord.
De toenemende doofheid van Beethoven
Rond zijn dertigste merkte Beethoven dat zijn gehoor achteruit begon te gaan. Ongeveer 15 jaar later was hij zo goed als volledig doof. De drie belangrijkste kenmerken van zijn gehoorverlies waren:
(1) afnemende frequentiegevoeligheid, waardoor geluiden steeds doffer gaan klinken;
(2) steeds kleinere dynamiek, waardoor relatief zachte geluiden pijnlijk hard klinken;
(3) oorsuizen: een onophoudelijke, gek makende, hoge pieptoon, omgeven door ruis.
In deze opdracht simuleer je alleen dat eerste symptoom: het steeds doffer worden van geluiden. Pas de code van de vorige opdracht zo aan dat de Afsnijfrequentie van het laagdoorlaatfilter in 2,5 minuten exponentieel afneemt van 22000 Hz naar 200 Hz. Filter daarmee de beide sporen van Beethoven_Appassionata_fragment.mp3 (dat je eerst omzet in wav m.b.v. SwitchSound (zie hierboven bij downloads).
Het resultaat klinkt zo: Beethoven's toenemende doofheid. antwoord
.
Diplacusis Binauralis
De gehoorafwijking Diplacusis Binauralis (dubbelhoren met twee oren) is zeker voor het luisteren naar muziek een ware kwelling: je hoort de muziek met het ene oor op een andere toonhoogte dan met het andere oor. Dit effect kun je het eenvoudigst maken in MIDI (doe dat eens!). Maar het kan ook direct met een audio-bestand (wav, mp3). Er zijn vele methodes om dat bereiken, o.a. granulaire synthese, zoals je die inmiddels al in verschillende voorbeelden bent tegengekomen. Door slechts enkele minieme veranderingen aan te brengen in een preset hierboven, krijg je dit effect: Diplacusis_Granularis.mp3. Antwoord.
Puls, pulsrespons, percussieve klanken, ritmen
In deze Opdracht maak je kennis met het begrip puls en de toepassing ervan bij het maken van percussieve geluiden. Toepassing van Sound Design H5.
Je wordt gevraagd om zelf percussieve klanken te maken aan de hand van de preset van ritme.mp3.
Drie sinustonen
Maak een toon van 10 seconden die bestaat uit een mix van drie sinustonen met gelijke amplitudes en frequenties van 1600, 2000 en 2400 Hz. Maak daarbij slechts één keer gebruik van Toongenerator en pas een filter toe. Tekst: H5.2 en H5.3.
Antwoord.
Waterlabyrint-effect
In voorbeeld 1 van hoofdstuk 1 wordt het "Waterlabyrint-effect" besproken, waarbij sprake is van meervoudige reflecties. Dat effect ga je in Waterlabyrint realiseren. Antwoord.
"More Bang for the Buck"
Ontdek meer over het grote verschil tussen feedback- en feedforwardsystemen die in H4 worden besproken. Antwoord.
Nader verklaard
De modulaire synthesizer is een hoofdstuk uit een eerdere versie van de module Sound Design. Je vindt er iets over de geschiedenis van de electronische muziek en popmuziek, gezien tegen de achtergrond van de klankopwekkingstechniek, met name de synthesizer. Ook wordt de manier waarop je met de "klassieke" synthesizer klanken maakt vergeleken met die in WaveWizard.
Deze tekst is niet-technisch (vergelijkbaar met het huidige eerste hoofdstuk) en sluit goed aan op H1 t/m H3.
In H2.6 wordt gezegd dat een sonogram de "hoogtekaart" is van een "spectraal berglandschap". Maar hoe ziet zo'n landschap er eigenlijk uit in drie dimensies?
In Sonogram en spectraal landschap vind je een aantal sonogrammen en hun corresponderende berglandschappen. Dergelijke afbeeldingen kun je ook zelf maken met WaveWizard (vanaf versie nov 2011), maar dat is nogal ingewikkeld. Als je van programmeren houdt, vind je achterin de tekst een preset waarmee je aan de slag kunt (gebruik dit txt-bestand van de WaveWizardcode om sonogrammen en spectraallandschappen te maken zoals je hieronder ziet.
Wat is een fasor?
Een fasor is een "ronddraaiende pijl", zoals de wijzer van een klok. Je kunt zeggen dat sinus en cosinus de schaduwen zijn van een fasor op resp. een muur en een vloer. Fasors worden vaak gebruikt om trillingsverschijnselen te beschrijven en te verklaren, zoals zweving, interferentie, harmonischen en periodiciteit, de stelling van Nyquist (H3.2), en het onderscheid tussen continu-periodieken discreet-periodiek. Download Harmonischen.pdf en de bijbehorende preset. Je kunt met fasors ook mooi illustreren hoe elke golfvorm kan worden benaderd door sinusgolven te mixen: download preset.
